ျမန္မာစာေပဆိုင္ရာ

စကားစံုတြဲ မ်ား
စကားေမႊ စကားေႏွာက္၊ စကားေလွာက္ စကားထာ၊ စကားသြား စကားလာ၊ စကားညႇာ စကားႏွိပ္၊ စကားမိတ္ စကားလွယ္၊ စကားဖယ္ စကားေသြး၊ စကားေလး စကားေပါ့၊ စကားေလ်ာ့ စကားတင္း၊ စကားသြင္း စကားျမဴး၊ စကားခ်ဴ စကားေခၚ၊ စကားေခ်ာ္ စကားယွက္၊ စကား၀ွက္ စကားဖန္၊ စကားတန္ စကားႏွိပ္၊ စကားရိပ္ စကားဖမ္း၊ စကားဆန္း စကားေမြး၊ စကားေထြး စကားလႈိင္း၊ စကား၀ိုင္း စကားသာ၊ စကားနာ စကားေငး၊ စကားေမး စကားေလွ်ာက္၊ စကားေနာက္ စကားသင္၊ စကားတင္ စကားတည္၊ စကားရွည္ စကားတို၊ စကားဖို စကားမ၊ စကားလွ စကားပင္၊ စကားႏွင္ စကားဆံုး၊ စကား႐ႈံး စကားႏိုင္၊ စကားပိုင္ စကားေျဖ၊ စကားေန စကားပြ၊ စကားႂကြ၊ စကားတတ္၊ စကားႏွပ္ စကားသိပ္၊ စကားခ်ိပ္ စကားသြမ္း၊ စကားခ်မ္း စကားမွတ္၊ စကားထပ္ စကားေလာ၊ စကားေျပာ စကားေသြ၊ စကားေသ စကားရွင္၊ စကားရႊင္ စကားအုပ္၊ စကားခ်ဳပ္ စကားေျမာက္၊ စကားေခ်ာက္ စကားဟိန္း၊ စကားခ်ိန္း စကားေန။

စကားဖို စကားမ မ်ား
(က)
ကက ခုန္ခုန္၊ ကယု ကယင္၊ ကသုတ္ ကသက္ (ကသုတ္ ကရက္)၊ ကတိုက္ က႐ိုက္၊ ကေလ က၀၊ ကေလး ကလား၊ ကလီ ကမာ၊ ကလန္ ကဆန္၊ ကသိ ကေအာက္၊ ကေရာ္ ကမယ္ (ကေရာ္ ကမည္)၊ ကေဒါ ကေမ်ာ (ကေသာ ကေမ်ာ)၊ ကႏြဲ႕ ကရ (ကႏြဲ႕ ကလ်)၊ ကေလ ကေခ်။
* ျမန္မာစာလံုးေပါင္း သတ္ပံုက်မ္းနဲ႔ မတူတဲ့စကားလံုးေတြကို ကြင္းစ ကြင္းပိတ္နဲ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ *
(ခ)
ခခ ယယ၊ ခႏိုး ခနဲ႔၊ ခခ ယမ္းယမ္း၊ ခုန္ခုန္ မင္မင္၊ ေခ်ေခ် ငံငံ၊ ခြၽဲခြၽဲ ျပစ္ျပစ္၊ ခ်စ္ခ်စ္ ခင္ခင္၊ ခိုင္ခိုင္ ခံ့ခံ့၊ ခ်ဳိခ်ဳိ ခ်ဥ္ခ်ဥ္၊ ခိုးလိုး ခုလု၊ ခူးခူး ခပ္ခပ္၊ ျခိဳးျခိဳး ျခံျခံ။
(ဂ)
ဂြတီး ဂြတ၊ ဂေယာက္ ဂယက္ (ကေယာက္ ကယက္)၊ ဂုဏ္တု ဂုဏ္ျပိဳင္၊ ဂမန္း ဂတန္း (ကမန္း ကတန္း)၊ ဂမူး ႐ွဴးတိုး (ကမူး ႐ွဴးတိုး)၊ ဂလယ္ စကား၊ ဂလံ ဂလား (ကလန္ ကလား)၊ ဂဃ နဏ၊
(ဃ)
---
(င)
ငါးပိ ငါးပက္၊ ေငါက္ေငါက္ ငန္းငန္း၊ ေငၚေတာ္ ေငါက္ေတာက္၊ ငိုးတိုး ငုတ္တုတ္၊ ေငးတိ ေငးေတး၊ ငိုင္တိ ငိုင္တိုင္။
(စ)
စေကာ စက၊ စကားႀကီး စကားက်ယ္၊ စကားဖို စကားမ၊ စကား စျမည္၊ စေနာင့္ စနင္း၊ စရံ စက၊ စလံုး စခု၊ စာစီ စာကံုး၊ စိစိ စပ္စပ္၊ စိစိ ေပါက္ေပါက္၊ စုတ္စုတ္ ႏုပ္ႏုပ္၊ စုတ္စုတ္ ပဲ့ပဲ့၊ စူစူ ေစာင့္ေစာင့္၊ ေစာေစာ စီးစီး၊ စည္စည္ ကားကား၊ စြန္႔စြန္႔ စားစား၊ စပ္မိ စပ္ရာ၊ စိတ္ေန စိတ္ထား၊ စိတ္ကူး စိတ္သန္း၊ စိုစို စြတ္စြတ္။
(ဆ)
ဆာဆာ ေလာင္ေလာင္၊ ဆီဆီ ေလ်ာ္ေလ်ာ္၊ ဆူဆူ ေဆာင့္ေဆာင့္၊ ဆူဆူ ညံညံ၊ ဆဲဆဲ ဆိုဆို၊ ဆန္ကြဲ ဆန္ညွာ၊ ဆင္ေျခ ဆင္လက္။
(ဇ)
ဇေ၀ ဇ၀ါ၊ ဇေနာင့္ ဇနင္း (စေနာင့္ စနင္း) ၊ ဇိုးဇိုး ဇတ္ဇတ္။
(စ်)
ေစ်းသူ ေစ်းသား၊ ေစ်းသြား ေစ်းလာ၊ ေစ်း၀ယ္ ေစ်းဆစ္၊ ေစ်းေရာင္း ေစ်း၀ယ္။
(ည)
ညိဳးညိဳး ညံညံ၊ ညည္းညည္း ညဴညဴ၊ ညီညီ ညာညာ၊ ညာတာ ပါေတး၊ ညက္ညက္ေညာေညာ၊ ညစ္ညစ္ ညမ္းညမ္း၊ ညွပ္ပူး ညွပ္ပိတ္၊ ညီညီညြတ္ညြတ္၊ ညစ္ညစ္ ပတ္ပတ္။
(တ)
တခါတရံ၊ တခါတေလ၊ တခမ္းတနား၊ တေစ့တေစာင္း၊ တဆိတ္တအိတ္၊ တပင္တပန္း၊ တပြဲတလမ္း၊ တေျပတရြာ (တျပည္တရြာ)၊ တပိုတပါး၊ တလုပ္တဆုပ္၊ တသားတေသြး၊ တအံ့တၾသ၊ တီတီတာတာ၊ ေတာ္ေတာ္တန္တန္၊ တင့္တင့္တယ္တယ္၊ တြတ္တီးတြတ္တာ၊ ေတာက္တီးေတာက္တဲ့၊ တိုက္ႀကီးတာႀကီး၊ ေတာင့္ေတာင့္တင္းတင္း၊ တို႔ကဆိတ္ တို႔ကနန္း၊ တိုးတိုးတိတ္တိတ္။
(ထ)
ထိထိေရာက္ေရာက္၊ ထိထိမိမိ၊ ထူထူထဲထဲ၊ ထူးထူးေထြေထြ၊ ေထြေထြထူးထူး။
(ဒ)
ေဒါက္ေဒါက္ဒက္ဒက္၊ ေဒါင္ေဒါင္ဒင္ဒင္၊ ဒိုးဒိုးေဒါင္ေဒါင္။
(န)
နေမာ္နမဲ့၊ နမိနေျမာ၊ နတီးနတ၊ နေမာ္မိနမာမဲ့၊ နားစြန္နားဖ်ား၊ နားနား ေနေန၊ နားပူနားဆာ၊ ႏိုးႏိုးနားနား၊ ႏူးႏူးနပ္နပ္၊ ႏြဲ႕ႏြဲ႕ေနာင္းေနာင္း၊ နေမ နေမာ၊ နည္းနာနယ၊ နစ္နစ္နာနာ၊ ေနာက္ေဖးေနာက္ဖီ၊ ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း၊ ေနာင္လာေနာက္သား၊ ႏံုတိႏံုနဲ႔။
(ပ)
ပလူးပလဲ၊ ပလုပ္ပေလာင္း၊ ပါခ်ီပါခ်ဲ႕၊ ပိပိျပားျပား၊ ပီးပီးေပ်ာက္ေပ်ာက္ (ၿပီးၿပီးေပ်ာက္ေပ်ာက္)၊ ပူစပ္ပူေလာင္၊ ပူေဇာ္ပသ၊ ေပါ့တီးေပါ့ေတာ့၊ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး၊ ေပတိေပကပ္၊ ပိန္ပိန္ပါးပါး၊ ပိုင္စိုးပိုင္နင္း၊ ပံုတိုပတ္စ၊ ျပာတိျပာတာ၊ ျပာရီးျပာရာ၊ ျပဴးတူးျပဲတဲ၊ ျပဴးတူးေျပာင္ေတာင္၊ ေျပေျပျပစ္ျပစ္၊ ေျပာမိေျပာရာ၊ ေျပာ့ေျပာ့ေျပာင္းေျပာင္း၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး။
(ဖ)
ဖ႐ိုဖရဲ၊ ဖူးဖူးေမွ်ာ္ေမွ်ာ္ (ဖူးဖူးေျမာ္ေျမာ္)၊ ေဖးေဖးမမ၊ ဖံုးဖံုးဖိဖိ၊ ေဖာက္လြဲ ေဖာက္ျပန္။
(ဗ)
ဗလီဗဇာ၊ ဗလိဗဇာတ္၊ ေဗေဗဗံုဗံု။
(ဘ)
ဘုစုခ႐ု၊ ဘိုးေဘးဘီဘင္၊ ဘရမ္းဘတာ (ပရမ္းပတာ)၊ ဘေရာက္ဘယက္၊ ဘာသာဘာ၀။
(မ)
မေကြမကြာ၊ မခိုင္မခံ့၊ မညီမညြတ္၊ မေတြးမေတာ၊ မေတာင့္မတင္း၊ မေတာင့္မတ၊ မေတာ္မတရား၊ မေနမနား၊ မႏြမ္းမနယ္၊ မပင္မပန္း၊ မျပဳမျပင္၊ မရွိမရွား၊ မေရမရာ၊ မသိမသာ၊ မလႈပ္မရွက္၊ ေမာ့တီးေမာ့ေတာ့၊ မူးမူးေမာက္ေမာက္၊ မက္မက္ေမာေမာ၊ ေမွးေမွးမွိန္မွိန္၊ မိုမိုေမာက္ေမာက္၊ ေမာင္းမမိႆံ၊ ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား၊ မႈံတိမႈံမႊား၊ ျမိဳ႕စြန္ျမိဳ႕နား၊ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သား။
(ယ)
ယုယုယယ၊ ယီးတီးေယာင္ေတာင္၊ ယုတၱိယုတၱာ၊ ယိုင္တီးယိုင္တိုင္။
(ရ)
ရေသ့ရဟန္း၊ ရီးတီးရားတား၊ ရက္ရက္ေရာေရာ၊ ေရာင္တီးေရာင္တ၊ ရပ္ေဆြရပ္မ်ဳိး၊ ရပ္မိရပ္ဖ၊ ႐ုိးတိုးရြတ၊ ႐ိုးတိုးရိတ္တိတ္၊ ႐ွဴး႐ွဴးရွဲရွဲ၊ ေရွာေရွာ႐ွဴ႐ွဴ၊ ရြာစြန္ရြာဖ်ား၊ ရွက္ကိုးရွက္ကန္း၊ ရႊတ္တီးရႊတ္တ၊ ရွပ္တီးရွပ္ျပာ။
(လ)
လူႀကီးလူေကာင္း၊ လူေပၚလူေဇာ္၊ လူစုလူေ၀း၊ လူလူးလွိမ့္လွိမ့္၊ ေလးဘက္ေလးတန္၊ လက္သီးလက္ေမာင္း၊ လက္ေရးလက္သား၊ လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ၊ လွန္လိုက္ေလွာလိုက္၊ ေလာက္ေလာက္လားလား၊ လိမ့္လိမ့္လဲလဲ။
(၀)
၀ါ၀ါ၀င္း၀င္း၊ ၀ိုး၀ိုး၀ါ၀ါ၊ ေ၀လီေ၀လင္း၊ ေ၀့တီးေ၀့လယ္၊ ၀င့္၀င့္၀ါ၀ါ၊ ၀ိုးတိုး၀ါးတား။
(သ)
သိသိသာသာ၊ သူႀကီးသူမ၊ သူခိုးသူ၀ွက္၊ သူပုန္သူကန္၊ ေသးေသးသိန္သိန္၊ ေသးေသးသြယ္သြယ္၊ သံဖိုသံမ၊ ေသြး႐ိုးသား႐ိုး၊ ေသြးတူသားတူ၊ ေသြးခ်င္းသားခ်င္း၊ သိပ္သိပ္သဲသဲ၊ သိပ္သိပ္သည္းသည္း၊ သုတ္သီးသုတ္ျပာ၊ သိုသိုသိပ္သိပ္။
(ဟ)
ဟာလာဟင္းလင္း၊ ေဟးလား ဟားလား၊ ေဟးေဟးဟားဟား။
(အ)
အကြက္အကြင္း၊ အက်င့္အၾကံ၊ အခိုက္အခါ၊ အခ်ိန္းအခ်က္၊ အခ်ဳိအခ်ဥ္၊ အခ်ဳိးအခ်ပ္၊ အစားအစာ၊ အတီး အတ၊ အတိုင္းအထြာ၊ အပူအပင္၊ အျပဳအျပင္၊ အလယ္အလတ္၊ အဟုတ္အဟတ္၊ အူေသးအူမႊား၊ ေအးတိေအးေတး၊ အိုးတိုး ေအာင့္ေတာင့္၊ အိမ္ႀကိဳ အိမ္ၾကား။
***

စကားတန္ဆာ ဂုဏ္ ဆယ္ပါး  

ဂုဏ္ ဆယ္ပါးအ ေၾကာင္းကို ျမန္မာစာ ေလ့လာသူမ်ား သိၾကပါတယ္။ဂုဏ္ေတြ
က စာအ ေရးအသားကို ေလ့လာေ၀ဖန္ရာမွာ အမ်ားဆံုး သံုးၾကပါတယ္။ စကားအသုံးအႏႈန္းေတြကို ေျပေျပျပစ္ျပစ္ျဖစ္ေအာင္ တန္ဆာဆင္ တဲ႔ အဆင္ တန္ဆာေတြပါ။တန္ဆာဆင္ျပီးေရးတဲ႔ နည္းေတြပါ။
ပါဠိလို 'သဒၵါလကၤာရ'လို႔ေခၚျပီး ျမန္မာလို'စကားတန္ဆာ'လို႔ေခၚပါတယ္။ စကားကို တန္ဆာ ဆင္ လို႔ စကားတန္ဆာ လို႔ ေခၚပါတယ္။
ဂုဏ္ဆယ္ပါးမွာ -

၁။ပသာဒဂုဏ္
*စကားအဆက္အစပ္ ရွင္းလင္းျပီး အဓိပၸါယ္သိလြယ္ေစတာ။

၂။ၾသဇဂုဏ္
*စကားကိုအႏွစ္သာရရွိေအာင္ အက်ဥ္းခ်ံဳးျပီး ေရးတာ,အက်ယ္ခ်ဲ႕ ျပီးေရးတာ။

၃။မဓုရတာဂုဏ္
*အသံတူတဲ႔ အကၡရာခ်ည္း နီးနီးကပ္ကပ္ထားျပီး အသံခ်ိဳသာေအာင္ ေရးတာ။

၄။သမာဓိဂုဏ္
*အသက္မရွိတာကို အသက္ ရွိသကဲ႔သို႔တင္ စားေရးတာ,အခ်ဳပ္ေျပာရရင္ မဟုတ္တာ
ကို ဟုတ္သကဲ႔သို႔,မရွိတာကို ရွိသကဲ႔သို႔ ေရးတာ။

ဒီ ဂုဏ္ ေလးပါးဟာ ျမန္မာစာ ေလ့လာရာမွာ အသုံးအမ်ားဆုံး ဂုဏ္ ေတြပါ။ လူေတြ သိလြယ္ တဲ့ သေဘာတရားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

၅။သမတာဂုဏ္
*ဌာန္တူတာ,အခ်ီအခ်တူတာ

၆။သုခုမာလတာဂုဏ္
*ႏူးညံ့တဲ႔ အသံနဲ႔ မႏူးညံ့တဲ႔အသံကို မွ်ေရးတာ

၇။သိ ေလသဂုဏ္
*စကားမရိုင္းေအာင္,အသံမၾကမ္းေအာင္ပရိယာယ္နဲ႔ေရးတာ။

၈။ဥဒါရတာဂုဏ္
*ခ်ီးက်ဳးေရးတာ

၉။ကႏၲိဂုဏ္
*အ ေျပာၾကီးတယ္ မထင္ ရ ေအာင္ ေရးတာ

၁၀။အတၳဗ်တၱိဂုဏ္
*အဓိပၸါယ္ ထင္ ရွားေအာင္ ေရးတာ။

စာကိုး။   ။ဆရာၾကီး ေမာင္ ခင္ မင္(ဓႏုျဖဴ)